In het vroege voorjaar gingen we met een groep collega’s op studiereis naar Londen. Het doel van deze trip was om te zien hoe het Engelse onderwijssysteem in de praktijk functioneerde en hoe de inspectie toezicht op het onderwijs hield. Hoe zag hun toezichtkader eruit? Een van de reisleiders was een oud-onderwijsinspecteur, die nogal hoog opgaf van het strenge schooltoezicht in Engeland.
We vertrokken op een maandagochtend met een lijnvlucht van de KLM naar London Heathrow. Met een shuttlebus werden we van het vliegveld naar het hotel gebracht. We verbleven in het Bedfordhotel vlakbij het British Museum, in het hartje van de stad. Na de lunch op maandagmiddag kregen we eerst een lange toespraak, gehouden door een Engelse schoolinspecteur. Enthousiast vertelde hij over het systeem van nationale testen, het volgen van de resultaten van de scholen en de verantwoordelijkheden van de schooldirecteur voor deze resultaten.
Langzamerhand werd ik wel wat nieuwsgieriger naar dit systeem en wat ik er misschien aan zou hebben in mijn eigen onderwijsomgeving. We werden in groepjes van 4 à 5 personen ingedeeld en we kregen allemaal een OV kaart, een Oyster Card, waarmee we gratis gebruik konden maken van de metro en de bus. De scholen die we zouden gaan bezoeken, lagen allemaal in de achterstandswijk Hackney. Het was een hele puzzel om de juiste weg naar de eerste school te vinden. Een stuk met de metro, daarna met de bus en vervolgens een stuk lopen. Gelukkig hadden we een excellente kaartlezer in ons midden: Mijn richtingsgevoel liet mij zelfs in Londen niet in de steek. Het was best een druk programma die week. We bezochten twee scholen per dag. We luisterden naar het verhaal van de directeur, we deden klassenbezoeken, stelden talloze vragen. Ik probeerde de hele week geïnteresseerd mee te doen, maar dat lukte niet altijd. Na wat whisky en een aantal nachten te laat naar bed, kon ik de laatste twee dagen soms maar moeilijk een gaap onderdrukken.
Ik hield iedere dag trouw een soort dagboek bij, waarin ik vooral mijn persoonlijke indrukken bijhield. Toen we vrijdags weer huiswaarts keerden, zei ik tegen mijn algemeen directeur, dat ik best veel had opgeschreven over deze reis en dat ik daar wel een leuk verslag van wilde maken voor de personeelskrant van de stichting. Ik herhaalde dat later nog eens een keer. “ Niet nodig”, zei hij kortaf. “ Ik heb zelf al een verslag gemaakt”. Mijn dagboekbelevenissen belandden een paar dagen later in de papierversnipperaar. Het verslag van de algemeen directeur heb ik nooit ergens gezien of gelezen…
Jaren later vond ik, toen ik een kast opruimde, achter in een schrijfmap nog wat aantekeningen van dag twee. Ik had blijkbaar toch niet alles weggegooid. Londen, dinsdag, maart 2009. Wakker schrikken is nooit mijn beste manier van wakker worden geweest. Ik durfde het nauwelijks te bekennen maar ik had de Engelse wekkerradio naast mijn bed verkeerd gezet. Hij zou pas af gaan om 7 uur ’s avonds in plaats van 7 uur in de ochtend. Gelukkig werd ik uit mezelf om half acht wakker. Geen tijd meer om te douchen, maar snel even scheren, haren kammen en naar beneden voor het ontbijt. Ik was de laatste die aanschoof bij het Engelse ontbijt. Snel wat eten, naar boven om de tanden te poetsen, mijn spullen te pakken en weer naar beneden.
Om half negen liepen we naar de bushalte en gingen we richting Hackney, naar de Heilige Drie Eenheid, Holy Trinity. In het Engels klinkt dat toch wel beter, zachter, mooier. Hackney herinnerde mij aan de wijk Krispijn in Dordrecht waar ik eens had gewerkt. De school leek sterk op de Hoeksteen, waar ik toen directeur van was: Veel gekleurde kinderen en een enkele blanke.
De directeur van de school was een vrouw. Ze kwam heel koel en zakelijk over. Ze was ingehuurd om de kwaliteit van de school te verbeteren en de doelen te verwezenlijken die de regering oplegde. Ze hield een verhaal over de onderwijsdoelen en de assessments voor de leerkrachten. Het ging geen enkele keer over het welbevinden van de kinderen en al helemaal niet over het werkplezier van de leerkrachten. Haar taak was duidelijk: Ze was ingehuurd om de school op een hoger plan te tillen en daar moest alles voor wijken. Leerkrachten die niet in het plaatje pasten werden ontslagen en als je wel aan de gestelde normen voldeed, dan kreeg je meer salaris. Alles stond het teken van de nationale test, waar alle kinderen goed op moesten scoren. Helaas kregen we geen lessen te zien en was er geen mogelijkheid om met leerkrachten te praten. De targets waren duidelijk te lezen op het mededelingenbord in de personeelsruimte: Goed is niet goed genoeg! We willen excellent. We gaan voor excellent gedrag en excellent resultaat. De motivatie voor leren en goed onderwijzen kwam van bovenaf, werd opgelegd. Ik geloofde daar beslist niet in.
We wandelden na de lunch door London Fields, op weg naar de volgende school. We hadden even wat tijd over en zaten een tijdje gezellig en ontspannen op een terras in de Londense voorjaarszon. Even een lekker gevoel in een fantastische metropool, waar ook kinderen groot moesten worden. Op naar de volgende school!
